— 1 Ocak 1959, Küba

"1 Ocak 1959'un ilk saatlerinde -daha kesin söylemek gerekirse sabah saat 03:15'te- dört Aerovias Q sivil uçak Havana'nın dışındaki Columbia askeri üssünden havalandı. İlk uçağa binmeden önce Fulgencio Batista, General Eulogio Cantillo'ya ülkenin tüm sorumluluğunu ona teslim ettiğini söyledi. Batista Miami'ye sürgün gitmek üzere havalanmıştı, ama maiyeti havada uçuş planını değiştirdi ve uçak Miami yerine gözünü kan bürümüş başka bir dikatatörün, Leonidas Trujillo'nun vatanı Santo Domingo'ya indi. Havana gazetesi Associated Press aracılığıyla dünyaya şu raporu geçti: "Hükümet güçleri tank ve hava desteğiyle Santa Clara civarındaki isyancı kuvvetlerini kıstırmış, onları Las Villas Bölgesine doğru geri çekilmeye zorlamıştır."

.......................

(...) sabah saat 07:30'da America şeker fabrikasında Fidel Castro, havaya ateş ederek yeni yılı kutlayan sorumsuz isyancılara küfürler yağdırarak kahve içmek için fabrika binasına girdi. Radyon Rebelde'den Batista'nın süpriz kaçış haberini alınca Fidel öfkelendi: Diktatör kaçmıştı ve ortada askeri darbe kokuları vardı. Fidel Castro Santioga'ya harekete geçmek üzere komutanlarını topladı.

Haber doğrulandı. Yüksek Mahkeme yargıcı Carlos Piedra artık cumhurbaşkanıydı. Devrimden kolayca sıyrılmak için bir yol arayan ve ABD büyükelçiliği ile fesat bir işbirliği yapan Cantillo ise ordunun başkomutanıydı.

Fidel yazma zemini oluşturmak üzere bir dolabın üzerine gazete koyarak şunları yazdı: "Devrime Evet. Darbeye Hayır." Sonra bir genel grev çağrısı ele aldı. Bir jipe atlayarak mesajını yayınlatmak üzere Radyo Rebelde istasyonuna gitti. Genel grev çağrısı sabah 09:00'da yayınlandı, sonrasında da ülke içerisindeki ve Latin Amerika genelindeki birçok radyo istasyonunda tekrar tekrar iletildi.

.......................

Öğleden sonra 14:00'te ABD büyükelçisi Earl T. Smith, diplomatik heyetinin tamamıyla birlikte Cantillo'yla görüştü (Cumhurbaşkanı Piedra ile değil; gücün nerede olduğunu gayet iyi biliyorlardı) ABD, dikatatörlüğün sona ermesiyle birlikte Fidel ile M26'yı dışlayacak, ama aynı zamanda Batista'ya bağlı kvvetleri de dışarıda bırakacak ve tarafsız bir görüntü çizecek bir yönetim kurulmasının yollarını arıyordu. Ordunun yönetimi ele geçiren kısmı "iyi askerler"den oluşan gruptu; başında Albay Ramon Barquin ile Batista'yı devirmeye çalışmış olan Borbonet vardı. İkisi de hapisteydi; Cantillo ise ABD baskısına son vermiş ve akşam saat 19:00'da Pinos Adası'nda mahkum olan bu iki subayla, onlarla birlikte M26 liderlerinden Armondo Hart'ı serbest bırakmıştı.

Halk sokaklara taşmıştı. Sokaklardaki kutlamalar Santa Clara'yı zafer naralarıyla yutmuştu, kalabalık isyancı savaşçıları adeta savaş ganimeti gibi sahiplenmişti. Kurtarılmış şehirde günün emri şarkı söyleyip dans etmekti, ama halktan, ele geçirilern işkencecilerin kurşuna dizilmesi talepleri de geliyordu." (*)

* Nam-ı Diğer Che — Paco Ignacio Taibo II, Biyografi

Çeviren:Gürol Koca (İngilizce'den), 2004, Everest Yayınları

Bir gün önce La Coubre adlı yük gemisinin Havana limanında patlaması ile yaşamını kaybedenleri anma yürüyüşü  —  5 Mart 1960, Havana