Gazetemizi bir daha okuyalım

Günlerdir geçmişgazete.com adresini takip ediyorum. Kimisi zamanında okuduğum, kimisi ilk kez gördüğüm haberler ile gazeteciliğin bu gözde zamanında bir şeyler yazayım istedim.

Gazete haberleri kaça ayrılır? 

Gazete okuyucusu için ilkinden fark edilmesi gereken benzerliklerdir. Bu, onlarca haberin gözden geçmesi ile oluşan bir seçmecilik... Birkaç benzer öbekten üreyen haberler bir süre sonra silinmekte. Çok azı dönemin bir izi, bir belge olarak önemini korumaktadır.

Biraz bu öbekleri tanımlarsak olanlar-olaylar, yorumlar, ısmarlanan haberler ve asparagaslar diye adlandırabiliriz. Bir çoğu annemizin dünden kalan yemeği ısıtıp masaya koymasına benzer. Akıllı anneler biraz oynayıp yeni yapılmış yemek gibi koyar. O da dünden kalan yemeği yedirmek açısından yaratıcı bir zeka göstergesidir.

Asparagaslar... İster inan ister inanma

Bulvar gazetelerinde kendine umulmadık boyutta yer bulabilen müthiş haberlerdir. Büyük gazetelerde de benzer haberleri görürüz. Herkesin hoşuna gider. Bu hoş ve boş ümitle okuyucusuna söylediği şudur: İster inan ister inanma.

Asparagaslar - İstanbul'un altı petrol dolu  (1990) Çeyrek asırdır parapsikoloji ve onun bir dalı olan radyestezi bilimi ile uğraşan Cemil Kanatger, İstanbul'un 4 bin kilometrekarelik bir petrol yatağının üzerinde oturduğunu ileri sürdü ( 26 Eylül 1990, Tan) Kaynak: gecmisgazete.com

Ismarlananlar...

Bir de dönemin iktidar ve para gücünü elini bulunduranların özel haberleri vardır. Günün ısmarlama haberleri başlığı altında teşhir edilebilecek onlarca örneği görebiliriz. Bu ısmarlama haberler gazeteye reklam verir gibi yapılmamakta, 'gönüllü hizmet' ya da 'şefin/hocaefendinin/patronun isteği' ile hazırlanıyor görünmektedir.

Bu haberler ile kimilerinin dolaylı olarak gündeme müdahale etme istekleri, okurlara istenilen şekilde görünme gereksinimi yatar. Bunun için kimin parası/desteği ile çıktığı anlaşılamayan gazeteler çıkarılır, internet siteleri kurulur, tv kanalları açılır. Kimisinde ısmarlama haberler onca çöp -özellikle taşradan gelen ve yayınlanmayan- habere karıştırılarak verilir. Aşağıdaki haber ısmarlama haberin suyunun suyu... Ismarlama haberi yayınlayan gazete yazıda belirtilmiş. Yazı içerisinde adı geçen kişiler ve ilişkileri, adı geçen gazete ve günlük politik gündem takip edildiğinde haberin tam anlamıyla ısmarlama olduğu görülecektir. Şimdi okuyalım:

"...Metropoll’ün, Prof. Dr Özer Sencar, Prof. Dr. İhsan Dağı, Prof. Dr. Doğu Ergil, Prof. Dr. Cengiz Yılmaz, Dr. Sıtkı Yıldız ve Prof. Vahap Coşkun’un da dahil olduğu araştırma grubuna hazırlattığı çalışmada, “Cumhurbaşkanlığı için Abdullah Gül ve Tayyip Erdoğan arasında bir tercih yapmak durumunda olsanız” sorusuna verilen cevap, Türk siyasetine ilişkin ilginç sonuçlar ortaya koydu. 

Taraf gazetesinin haberine göre; partilerin taban tercihleri göz önünde bulundurularak ortaya konan sonuca göre halkın yüzde 51’i Gül’ü, yüzde 23’ü de Erdoğan’ı tercih edeceğini söylüyor. Bu cevabın partilere göre dağılımında AKP açısından ilginç sonuçlar var. AKP’lilerin yüzde 51.6’sı bu soruya “Gül” cevabını verirken “Erdoğan” diyenler yüzde 38.8. CHP’liler arasından ise yüzde 47.9 “Gül”, yüzde 4.6 “Erdoğan” cevabı çıkıyor. ..." Kaynak: Oldukça büyük sürpriz! gazetevatan.com

Olanlar ve olaylar...

Olanlar ve olaylar sürekli tekrarlar gibidir. Yeniden ve yeniden izlenen melodram tadı barındırılır. Bu haberler birazda yapılan işin nasıl algılandığının örneği oluyor. Sorumsuzluk, vurduymazlık, rahatlık, boşvermişlik hissedilir haberlerde... İntiharlar, trafik kazaları, cinayetler, boşanmalar, kavgalar, soygunlar, hırsızlıklar, ister inan ister inanma haberleri ile birbirine benzeşmeye başlar. Farklı olanı, anlatanı bulmak gerekir. Bir de ülkemize özgü sarı-kırmızı-yeşil renk hassasiyeti de bu olağanlaşanlardan biridir. Sürekli tekrarlanır. Bir yerde sineklikte bulunur, bir yerde tuzlukta... yine de kimse trafik ışıklarına dokunamamaktadır.

Olanlar - 'Egzozcu Apo'nun başı dertte (1992) Yıllardır kentte 'Egzozcu Apo' adıyla tamircilik yapan ve işyeri ambleminde de sarı, kırmızı ve yeşil renklerini kullanan Abdullah Aydemir, PKK'yı çağrıştırdığı gerekçesiyle, adını ve amblemini değiştirmesi için uyarıldı. ( 26 Eylül 1992 Hürriyet )  Kaynak: gecmisgazete.com

Yorum var, yorumcu var...

Yorumlar ise döneme ve kişiye göre değişmektedir. Misal Nazlı Ilıcak, Taha Akyol, Ertuğrul Özkök ve daha nicelerine baktığınızda döneme göre değişen yorumlar okuyabilirsiniz. Gündemde ve gazetelerde fazlası ile yer aldıkları için bunları geçelim.

Ciddiye alınıp takip edilecek yorumlar ve yorumcular yazılarında günün dönem ile ilişkisini yakalama da okuyucusuna kimi nirengi noktaları sağlar. Asla ve asla kitabi değildir. Senli benli olduğu kadar yazılanlar kısa bir sürede kendini test edecektir. Eğer test başarılı ise sürecin sonunda yorumcu az sayıda -ama gittikçe biriken- yeni okurlar edinir.  Bir döneme dair verilmiş her bir geçerli tespit yorumcunun takipçisini arttırır. Bu da gazetecinin yorumcunun sorumluluğunu arttırır...

Şimdi, gazetemizi bir daha okuyalım.