• Y ü r ü y e n l e r Üzerine

Tan Oral'ın Yürüyenleri'ni ilk gördüğümde (Güz 1999) çok ilgimi çekmişti. Bir kere bize yasaklanmış bir zamandan bahsediyordu. O zamanda yapılmış ve gizlice hikayelerin dışında basılmış gibiydi: Yani aleniydi. Tabi ki "o zaman" yasaklanmış değildi. Bir çok kaynak vardı, ama bizdeki algı bu işin gizlice olması gereğiydi. Açıktan söylemekte öyle dert değildi.

Şimdi 'Yürüyenler' kitabının indirimli fiyatlarla orada burada satıldığını gördüğümde üzülüyorum. Üzülüyorum, çünkü pahalı aldığım için değil, böyle bir kitabın üç-beşte olsa alıcısı olmadığı için. İnsanların hem de o çok şey olanların bakıp geçtikleri için. Ne diyebiliriz. Karikatür / çizim / desen kitabı almak çok saçma bir iş sanırım. 'Bak ve geç' geri dönme ne de olsa bir kaç çizgi. Bu vasat altı duruma karşın bir yazıyı öyle böyle okuyoruz. Ama bir karikatüre / çizime / desene, "karikatür / çizim işte" deyip 5 saniye bile ayırmıyoruz. Sonra da ayrıntılardan bahsediyoruz.

Bir gazetenin sürekli katkılarından en önemlisi (benim için) karikatürleri ve çizim bantlarıdır. Buna da Cumhuriyet, Birgün ve Radikal dışında önem veren başka bir gazete çok yok.

Her neyse... yıllar sonra bir Nisan ayı boyunca bu kitabın sergisini yaptık. Taradık, kopyaladık ve astık. Bu arada kitabım fotokopiden, taramadan iyice parçalandı. Sonra 'ucuz' kitaplar içinden yeniden aldım. Bayağı parçalanmış olanı ise oraya buraya astım ve gelen giden tarafından götürüldü. (Bu da ilginç!)

Şimdi de 'yürüyenleri' bu tarafa getiriyorum. İlgilisine... O ilgilinin her zaman ulaşacağını biliyorum... Aptallar önlerine gelmesini bekler ve bunu büyük bir meziyetmiş gibi anlatırlar. İlgilenenler arar ve bulurlar... ne mutlu onlara... ne mutlu bize...

Bu umutsuzlukta umut olacak ilgililer her zaman çıkar.

Yürümek hep güzeldir.... düşünmek için... kararlar almak için... kendi derinliğimize ya da sığlığımıza dalmak için... Anımsadığımca yazayım Nazım'dan: "Yürümek; / yürümeyenleri arkanda boş sokaklar gibi bırakarak, /... /yürümek!.. /... / yürekten / gülerekten / yürümek..."

--- aşağıdaki metin metis kitap web sayfasından alınmıştır ---

"Tan Oral'ın 60'lar 70'ler boyunca Türkiye'de hak arama yolunda sokağa dökülen kitleleri konu aldığı "Yürüyenler" dizisi karikatürlerini albümü. Tan Oral, bu albümün pek çok karikatürünün yer aldığı aynı adlı sergiyi 1964 yılında Erdek'te açmıştı. Tan Oral'ın o günlere dair kısa anektodlarını da içeren sunuş yazısını aşağıda okuyabilirsiniz.

Tan Oral ilk karikatürünü 1958'de mizah dergisi Dolmuş'ta yayımlamıştı; bir başka değişle Türkiye'nin sürekli değişim, siyasi çalkantı ve bunalım içinde yaşadığı son 30-40 yıllık dönem boyunca Tan Oral, neredeyse her gün bu tanıklığını çizgilerle kağıda döktü. Bireyler ve siyasi portreleri konu alan çok sayıda karikatürü olduysa da, Tan Oral'ın asıl konu kahramanları kitlelerdi; özellikle de bu tarihsel dönemin en belirleyici özelliği olan kırdan kente göçen yeni şehirli kitleler. Tan Oral yorulmaksızın onları takip etti: onların kent içindeki maceralarını izledi, onları hem çok sevdi, heyecanlandı hem de sergiledikleri paradokslara dikkat çekti, eleştirdi.

Tan Oral'ın Yürüyenler'deki incecik çizgileri, bir bakışla karikatür gibi görünürken, başka bir bakışla desen ve resim gibi görünüyor: Çizerin, kitlelerin mekân üzerindeki hareketlerini oldukları haliyle resmetme arzusunu sergiliyor. "

Tan Oral

Yürüyenler

• Metis Yayınları • 1. Baskı • Ekim 1999 • İstanbul • 174 sayfa •